Cumhuriyet'in 98. Yılı Kutlu Olsun!

Türkiye Cumhuriyeti bugün itibarıyla tam 98 yaşında. Ecdadımızın canıyla, kanıyla kazandıkları bir bağımsızlık savaşının neticesinde Cumhuri...

Türkiye Cumhuriyeti bugün itibarıyla tam 98 yaşında. Ecdadımızın canıyla, kanıyla kazandıkları bir bağımsızlık savaşının neticesinde Cumhuriyet ilan edilmiş ve yönetim şeklimiz Cumhuriyet olmuştur. 

Cumhuriyet hiç de yabancısı olduğumuz bir kelime değildir. Fakat Cumhuriyet nedir sorusunu acaba kaç kişi doğru cevaplandırabilir? Resmi olarak her yıl 29 Ekim tarihinde coşkuyla kutladığımız, ilk Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk' ün Türkiye Cumhuriyetini gençlere emanet ettiğim dediğimi " Cumhuriyet" nedir? Cumhuriyetin özellikleri nelerdir? İşte tüm bu sorulara cevap olacak tüm detayları sizler için derledik.

Cumhuriyet, bir yönetim biçimidir. Genellikle mutlak ya da meşru monarşiler ile mücadele edilerek elde edilmiş bir kazanım, ulusların demokrasiye geçişleri ile birlikte gelişmiş olan devlet yönetimi şeklidir.

Cumhuriyet Nedir?

Cumhuriyet son yüzyıllarda bilhassa da 1789 Fransız İhtilalinden sonra uygar ülkelerde yaygınlaşan yönetim biçimidir. Demokrasilerin gelişmiş olduğu ülkelerin devlet biçimidir. Cumhuriyet, tüm dünyada yaşanan ekonomik, toplumsal, siyasal ve kültürel dönüşümdür. Bu dönüşümün neticesinde gelişen yönetim biçimi formudur. Cumhuriyet kavramı Fransızca' daki "Republika" kavramından gelmektedir.

Cumhuriyet, monarşi ve oligarşi kavramlarının karşıtı bir yönetim biçimidir. Çünkü Cumhuriyet yönetim biçiminde egemenlik hakkı belli bir kişi veya aileye ait değildir. Cumhuriyet, hükümet ya da devlet başkanının belli bir süre için ve önceden belirlenmiş yetkilerle ve halk tarafından demokratik yöntemlerle seçildiği bir yönetim biçimidir.

Cumhuriyet, ulusun egemenliğini kendi elinde tuttuğu ve bunu belirli süreler için seçtiği milletvekilleri aracılığıyla kullandığı devlet biçimidir. Cumhuriyet aynı zamanda kişilerin de birey olarak bağımsızlaştığı ve özgürleştiği bir rejimdir. Cumhuriyet rejiminde artık monarşideki " tebaa ya da köle" halk eşit haklara sahip vatandaş ya da yurttaştır.

Cumhuriyet Yönetimi

Cumhuriyet yönetimi, egemenliğin ulusun elinde olduğu bir yönetimdir. Cumhuriyet yönetiminde halk bu egemenlik hakkını demokratik seçimlerle seçtiği kişiler aracılığıyla kullanır. Belirli yani Anayasa ve yasalarda öngörülen süreler için belirli zamanlarda seçtiği milletvekilleri ile kullanır.

Günümüzde uygulanan bu Cumhuriyet yönetimlerine dolaylı temsil yolu ile yönetim de denmektedir. Çünkü tarihte antik şehir kentlerinde " doğrudan yönetim " yoluyla da demokratik haklar kullanılabilmiştir. Yani örneğin, antik Atina kentinde halk yöneticilerini doğrudan demokratik oylama yöntemi ile kendisi seçerdi. Günümüz demokrasilerinde bu hak dolaylı olarak yani seçilen milletvekilleri aracılığıyla kullanılmaktadır.

Cumhuriyet yönetiminde hükümetler, yani yürütme organlarının yanında yine halk adına yargı yetkisini kullanan bağımsız mahkemeler bulunur. Ülkeyi yönetme yetkisi yürütme organında iken yasa çıkarma yani yasama yetkisi ise halkın temsilcisi konumundaki milletvekillerinin bulunduğu meclis ya da parlamento tarafından kullanılır.

Cumhuriyet Yönetiminin Özellikleri

Cumhuriyet yönetimi ulus egemenliğine dayalı, vatandaşların eşitlik ilkesini esas alan hukukun üstünlüğüne dayalı özgürlükçü bir yönetim biçimidir. Cumhuriyet yönetiminin özelliklerini ana başlıklar halinde şöyle sıralayabiliriz:

1. Cumhuriyet, halkın egemenliğine dayanan bir yönetim şeklidir. Cumhuriyette, halkın kendi kendini yönetmesi esastır.
2. Cumhuriyet yönetimi, hukukun üstünlüğüne dayanır. Herkes Anayasa ile bağlı ve kanunlar önünde eşit haklara sahiptir.
3. Halkın, seçme ve seçilme hakkı vardır. Seçme ve seçilme hakkı Anayasal güvence altına alınmıştır.
4. Cumhuriyette, halk seçim yoluyla temsilcisi olan milletvekillerine bir meclis ve bir hükümet kurma yetkisi vermektedir.
5. Cumhuriyet yönetiminde egemenliğin kaynağının millet olduğu kabul edilmiştir.
6. Cumhuriyet rejimlerinde "kamu yararı ilkesi" ön planda tutulmuştur.
7. Cumhuriyet rejiminde asla egemenliğin bir kişiye, bir zümreye, bir sınıfa ya da bir gruba dayanması kabul edilemez.
8. Cumhuriyet rejimlerinde vatandaşların temel hak ve özgürlükleri en geniş bir biçimde devletin güvencesi ve teminatı altında bulunmaktadır.
9. Cumhuriyet rejimlerinde yargı yetkisi tam bağımsız mahkemeler aracılığıyla kullanılır.

Günümüzde gelişmiş toplumların ezici çoğunluğunda cumhuriyet, yönetim biçimi olarak kabul edilmiştir. Almanya, Belçika, İsviçre, Fransa gibi ülkelerin yönetim biçimi Cumhuriyettir.

Kaynak: Hürriyet